মিছা ক'লে কি ডাল হব?

বুদ্ধিজীৱিৰ ৰাখীবন্ধন 
ঈশানজ্যোতি বৰা

সমাজৰ মৌলিক সমস্যাবোৰৰ সুক্ষ্ম পৰ্যবেক্ষণ আৰু জাতীয়তাবাদী চিন্তাধাৰাৰে বৌদ্ধিক মহলৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা অঞ্চলৰ ডেকা-বুদ্ধিজীৱীজন এইমুহূৰ্তত যেন এটা জীৱন্ত আগ্নেয়গিৰিলৈ ৰূপান্তৰিত হৈছে৷ ভীষণ ক্ৰোধ আৰু আক্ৰোশত কঁপি থকা মানুহজনৰ মুখেৰে ওলাই অহা প্ৰতিটো শক্তিশালী শব্দয়েই জুইৰ একোডাল উত্তপ্ত শিখাৰ ৰূপ ধাৰণ কৰিছে,লগতে চিটিবাছৰ বাকী যাত্ৰীসকলৰ যাত্ৰাও বিৰক্তিকৰ কৰি তুলিছে৷ অস্বস্তিত পৰিছে তেওঁৰ কাষতে বহি থকা তেওঁৰ পৰম মিত্ৰজনো৷

-কি যুক্তি আছে হে? কি যুক্তি আছে? হাতে-হাতে এইবোৰ ৰাখী নে পাখি—এইবোৰ বান্দৰৰ দৰে আঁৰি ভুচুংপহুৰ দৰে দৌৰি ফুৰাৰ কিবা জানো যুক্তি আছে ? আমাৰ এই অদ্ভুত অসমতহে এইসব কাণ্ড সম্ভৱ৷ নিজস্বতাশূন্য জাতি আমি! নিজৰ বুলিবলৈ একোৱেই নাই৷ জাত্যাভিমান,স্বাভিমান-কিবা আছে জানো আমাৰ? নাই,একো নাই৷ অতি হতাশা আৰু পৰিহাসৰ কথা যে, সংস্কৃতিৰ নামত কিছুমান অপ-সংস্কৃতি পালন কৰি আমি নিজৰ ভৰিত নিজেই কুঠাৰ মাৰিছোঁ৷ ফ্ৰেণ্ডশ্চিপ ডে,মাডাৰ্চ ডে,ফাদাৰ্ছ ডে- এতিয়া আকৌ আহিল-’ৰাখী-বন্ধন ! ধিক্ অসমীয়া ! ধিক অসমীয়া সংস্কৃতি !

-তোমাৰ যুক্তিক মই শ্ৰদ্ধা কৰোঁ৷ কিন্তু তুমি কিমানক বাধা দিবা ! পৰিৱৰ্তন অৱশ্যাম্ভাৱী৷ পৰিৱৰ্তনক স্বীকাৰ কৰিবলৈ শিকা৷ অৱশ্যাম্ভাৱিতাক মানি ল’ব নোৱাৰিলে তুমিহে কষ্ট পাবা৷ ডেল কাৰ্ণেগীয়েও কিতাপত লিখি থৈ গৈছে- জীৱনৰ বাটত আগুৱাই যাব বিচাৰিছা যদি, কিছুমান বিষয়ত উদাসীন হৈ থকাটো ভাল৷

-তুমি চাগে নেপোলিয়নৰ উক্তিষাৰ শুনা নাই৷ “বেয়া মানুহৰ উৎপাতে পৃথিৱীখন ধ্বংস নকৰে৷ পৃথিৱীখন ধ্বংস কৰে ভাল মানুহৰ নিৰৱতাই৷ আমি সমাজৰ সচেতন চামটোৱে এনেবোৰ জাতি-ধ্বংসী কাৰ্যত মৌনতা অৱলম্বন কৰিলে এই অপ-সংস্কৃতিবোৰ বাঢ়ি নাযাবনে !”

বুদ্ধিজীৱী আৰু বন্ধুৰ মাজত তীব্ৰ বাক-বিতণ্ডা অব্যাহত থকাৰ মাজতে চিটিবাছখন লাচিতনগৰ বাছ-আস্থানত ৰ’লহি৷ দুজনমান যাত্ৰী নামি গ’ল৷ মলিয়ন ফ্ৰক এটা পিন্ধি আউল-বাউল চুলিৰে গাভৰু এজনী ছিটিবাছৰ ভিতৰলৈ সোমাই আহিল৷ পিছে পিছে আহিল বিবৰ্ণ হৈ পৰা এযোৰ চাদৰ-মেখেলা পৰিধান কৰি এগৰাকী মহিলা৷ মুখখন তেওঁৰ শুকান৷ কপাল উকা৷ আধুনিক সভ্যতাৰ আভিজাত্যখিনিক তোষামোদ কৰিবলৈহে যেন এই মানুহ দুগৰাকী চিটিবাছখনত উঠিছে৷ 

-চোৱা,এইফালে এজাকে খাবলৈ নাপাই এনেকৈ শুকাই-খিনাই মৰিবলৈ ওলাইছে আৰু আনফালে এচাম উদণ্ডই উৎসৱৰ নামত বিলাসিতা কৰি টকা উৰুৱাইছে ! অদ্ভুত এই সমাজ ! বিচিত্ৰ এই আধুনিকতাৰ শ্ল’গান ! –দুৰ্ভগীয়া গাভৰুজনীৰ পৰা দৃষ্টি আঁতৰাই বুদ্ধিজীৱীয়ে হতাশামিশ্ৰিত স্বগতোক্তি কৰিলে৷ তেওঁৰ বন্ধুৱে গাভৰুজনীলৈ চাই পঠিয়ালে৷ নিৰাশাৰ বাৰ্তা কঢ়িয়াই তেওঁৰ অন্তৰৰ গভীৰতম তলিৰ পৰা এটা হুমনিয়াহ ওলাই আহিল৷

তেনেতেই ঘটি গ’ল ঘটনাটো৷ বুদ্ধিজীৱীৰ পৰা পাঁচহাতমান আঁতৰত ৰৈ থকা গাভৰুজনী তৰিৎ গতিৰে আহি বুদ্ধিজীৱীৰ কাষ পালেহি আৰু মূৰে-কপালে হাত ফুৰাবলৈ ধৰিলে৷ অস্ফুট শব্দেৰে কিবাকিবি বিৰবিৰাবলৈ ধৰিলে৷ তাই যেন কিবা এটা ক’ব বিচাৰিছে,কিন্তু কিবা এটা শক্তিয়ে তাইৰ মুখৰ মাত ৰুদ্ধ কৰিছে৷ অনাকাংক্ষিত এই আচৰণত বুদ্ধিজীৱী হতচকিত হ’ল৷ কিংকৰ্তব্যবিমূঢ় হৈ তেওঁ তেওঁৰ বন্ধুলৈ চালে৷ বন্ধুৰো চকুহাল আশ্বৰ্যত বহল হৈ পৰিছে৷

“অ’ই কি কৰা ! কি কৰা?”-হাতৰ মুঠিটো খুলি গাভৰুজনীয়ে ধূলি-বালি পৰি মলিন হৈ যোৱা ৰাখীডাল বুদ্ধিজীৱীৰ সোঁহাতখন টানি নি বান্ধিবলৈ চেষ্টা চলাওতেই বুদ্ধিজীৱী আৰু বন্ধুজনে বিস্ময়ত চিঞৰি উঠিল৷ যেন সেইডাল ৰাখী নহৈ প্ৰকাণ্ড এডাল বিষধৰ সাপহে যাৰ এটা খোঁট পৰিলেই বুদ্ধিজীৱীয়ে এই পৃথিৱীৰ পৰা মেলানি মাগিব৷

“তাইক বান্ধিবলৈ দিয়ক দাদা৷”- অতি কষ্টেৰে খোজকেইটা কাঢ়ি মহিলাগৰাকী আগুৱাই আহি বুদ্ধিজীৱীৰ সমুখত ৰৈ ক’লে৷ বুদ্ধিজীৱীয়ে ঘটনাৰ একো উৱাদিহ নাপাই মৌন হৈ থাকিল৷
“তাইৰ ককায়েক এটা আছিল৷ সদায় অহাৰ দৰে সেইদিনাও সি অ’ফিচলৈ ওলাই আহিছিল৷ অ’ফিচত সোমোৱাৰ আগতে সি হোষ্টেলত থকা তাৰ ভনীয়েকক লগ ধৰিবলৈ গ’ল৷ মৰমৰ ভনীয়েকে ৰাখী পিন্ধাব,এই আশাত৷ পিছে কণা বিধাতাৰ কোপদৃষ্টিয়ে সকলো চাৰখাৰ কৰিলে৷ কুলাংগাৰ কেইটামানে পুতি থোৱা বোমা এটাত সি গৈ ভৰি থ’লে৷ আৰু ঠাইতেই চকু মুদিলে৷ মাক-বাপেক নথকা ছোৱালীজনীয়ে একমাত্ৰ ককায়েকক হেৰুৱাই পাগল হোৱাৰ দৰে হ’ল৷খাৱন-শোৱন সকলো পাহৰি ছোৱালীজনীয়ে উন্মাদৰ দৰে আচৰণ কৰিবলৈ ধৰিলে৷ তাইক মানুহে পাগলী বুলিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ ককায়েকক পিন্ধাবলৈ থোৱা সেই ৰাখীটোৱেই তাইৰ লগৰীয়া হৈ পৰিল৷ ৰাখীটো তাই সদায় বুকুতে সাৱটি লৈ ফুৰে আৰু এইদৰে বাটে-ঘাটে যাকে পাই,তাকে ৰাখীটো পিন্ধায়৷ এদিন ফুটপাথত কোনোবাই খাই পেলাই থৈ যোৱা ৰুটিৰ টুকুৰা এটা মুখলৈ নি থাকোতেই তাইক মই লগ পাওঁ৷ আৰু ব্ৰিজৰ তলৰ বস্তিলৈ লৈ যাওঁ৷ তেতিয়াৰ পৰা তাই মোৰ লগতে থাকে৷ আপুনি চিন্তা নকৰিব,বাছৰ পৰা নমাৰ আগেয়ে ৰাখীটো মই লৈ ল’ম৷”

শেষৰফালে কথাকেইটা কওঁতে,মানুহজনীৰ মাতটো থোকা-থুকি হৈ পৰিছিল৷ বুদ্ধিজীৱীৰ বন্ধুৱে বেঁকা চকুৰে বুদ্ধিজীৱীলৈ চালে৷ অত্যন্ত কঠোৰ আৰু হৃদয়হীন বুলি বন্ধুমহলত পৰিচিতি লাভ কৰা বুদ্ধিজীৱীৰ চকুহালে যেন বেদনা আৰু বিষাদত এইমুহূৰ্তত তীব্ৰ চিৎকাৰ কৰি উঠিছে৷ এজনী ভৰ-যৌৱনা গাভৰুৰ জীৱন কলুষিত কৰা বিৱেকহীন,মানৱতাৰ হত্যাকাৰী এচামৰ নিষ্ঠুৰতা আৰু নিৰ্মমতাৰ চাক্ষুস অভিজ্ঞতা লাভ কৰি বুদ্ধিজীৱীৰ চকুহাল ক্ষত-বিক্ষত হৈ পৰিছে৷ বুদ্ধিজীৱীয়ে কথা ক’বলৈ পাহৰি পেলাইছে৷

“দিয়ক দাদা৷ বাছখন ৰ’ল৷ আমি নামিবৰ হ’ল৷”-গাভৰুগৰাকীৰ হাতখন খামুচি মহিলাগৰাকীয়ে বুদ্ধিজীৱীয়ে ৰাখীটো খুলি দিয়ালৈ বাট চালে৷ বুদ্ধিজীৱীয়ে ৰাখীটো নুখুলিলে। তাৰ পৰিৱৰ্তে কৈ উঠিল

-“ককায়েক বুলি ভাবি এইটো তাই মোক পিন্ধাইছে৷ এতিয়া খুলি দিয়া বুলি জানিলে তাই জানো মনত কষ্ট নাপাব ! থাকক দিয়ক৷ ৰাখীটো খুলিবলৈ দেখোন মন যোৱা নাই৷ আৰু তাইক ক’ব-কাইলৈ তাক লগ পাবলৈ তাইৰ ককায়েক আহিব৷ সদায়েই আহিব৷” –মানুহগৰাকীৰ চকুলৈ চাই বুদ্ধিজীৱীজনে সবিনয়ে কথাষাৰ ক’লে৷ মানুহজনীয়ে ক্ষীণ হাঁহি এটা মাৰিলে৷ তাৰপিছত বাছৰ পৰা নামি গ’ল৷ কাষতে বহি থকা বন্ধুজনে সবিস্ময়েৰে বুদ্ধিজীৱীলৈ চাই থাকিল৷