(১)
এইখিনিতে ৰাইজক সোঁৱৰাই দিব খুজিছো, দেশৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ আগৰ সময়খিনিৰ চিন্তা আৰু প্ৰৱাহলৈ। আফ্ৰিকাত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মিছন চীফ ৰূপে অভিজ্ঞতাপুষ্ট ব্যক্তি প্ৰশান্ত কিশোৰৰ নেতৃত্বত সেই নিৰ্বাচনক লক্ষ্য কৰিয়ে গঠিত হৈছিল চিটিজেনচ ফৰ একাউণ্টেবল গভৰ্নেন্স(CAG) নামৰ এটি সংস্থা। এই সংস্থাত কাম কৰিবলৈ চাকৰি এৰি অথবা দীঘলীয়া ছুটি লৈ আহিছিল আই.আই.টি আৰু আই.আই.এমৰ পৰা পাছ কৰা বুদ্ধিদীপ্ত মগজুও। বিদেশৰ পৰাও এই প্ৰকল্পৰ অংশ লবলৈ অহা চফটৱেৰ বিশেষজ্ঞ, মেনেজমেণ্ট এক্সপাৰ্ট আদিৰে প্ৰায় ২০০ পূৰ্ণকালীন আৰু ১০০০ অংশকালীন কৰ্মীৰে গঠিত হোৱা এই দলটোৱে কাৰ্যত ভাৰতৰ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰক প্ৰফেশ্বনেল প্ৰজেক্ট মেনেজমেণ্টলৈ ৰূপান্তৰ কৰি দেখুৱাইছিল। বিজ্ঞাপন গুৰু পীয়ুষ পাণ্ডে, প্ৰসূন যোশীৰ বিজ্ঞাপন, সমল, মেডিয়া মেনেজমেণ্ট আদিয়ে যিমান জোৱাৰ আনিব পাৰিছিল, তাতোকৈ এই দলটোৱে কৰা অনলাইন কেম্পেইন, ছ’চিয়েল মেডিয়াত প্ৰকৃত/বিকৃত (ফটোশ্বপ সহ) সকলো ধৰণৰ সঁচা-মিছা কথাৰ সমল সৃষ্টিৰ প্ৰৱাহে বেছি মোদী মেজিকৰ সৃষ্টি কৰিছিল। লগতে দলটোৰ সংগঠন নথকা অঞ্চলতো খোপনি পিটিবলৈ সক্ষম হৈছিল। ইয়াৰ বাবে সুকৌশলী ৰূপত ব্যৱহাৰ হৈছিল ফেচবুক-টুইটাৰৰ দৰে খোলা মঞ্চৰ লগতে হোৱাটচএপ, মেচেঞ্জাৰ আদি গোপনীয়তা থকা বাৰ্তাবাহক মাধ্যমো। এই ‘কেগ’ৰ প্ৰযুক্তিগত আৰু সুকৌশলী ব্যৱস্থাপনাৰ বাবেই ফলতেই ত্ৰি-মাত্ৰিক পদ্ধতিৰে (3D Meeting) মোদী চাহাবৰ ভাৰ্চুৱেল উপস্থিতিৰ দৰে চমক লগা কৌশল ৰাইজে দেখিবলৈ পাইছিল। বিকাশৰ বাবে ৰাইজেও মেল পাতি কিবা এটা চিন্তা কৰাৰ ইতিবাচক পদক্ষেপ ৰূপে বিপুল জনপ্ৰিয়তা পোৱা ‘চায়-পে চৰ্চা’ও আছিল এওঁলোকৰে মানস-পুত্ৰ! কিন্তু এতিয়া এই সময়ো নাই, সেইবোৰ কথাৰ প্ৰৱাহো। বিজেপি দলৰ ভিতৰ চ’ৰাত হোৱা মতানৈক্যৰ ফলত দলটোৰ সংস্পৰ্শ এৰা দি এতিয়া নতুন সংস্থা খুলি সেই প্ৰশান্ত কিশোৰই হৈছে নিতিশ কুমাৰৰ ছ’চিয়েল মেডিয়া কেম্পইনৰ সূত্ৰধাৰ! আৰু দেশৰ পৰিবৰ্তিত আৱহাৱাতো ‘চায় পে চৰ্চা’ৰ ঠাই লৈছে ‘গাই-পে চৰ্চা’ই!
যোৱাটো নিৰ্বাচনত বিজ্ঞাপন-প্ৰযুক্তি-ব্যৱস্থাপনাৰ এই পেশাগত প্ৰজেক্ট মেনেজমেণ্টৰ ওচৰত যেন হাৰ মানিবলৈ বাধ্য হৈছিল, ভাৰতৰ পুৰণিকলীয়া ৰাজনীতিৰ বাঘা-বাঘা খিলাড়ীৰ খেলবোৰে! ‘বিকাশ পুৰুষ’ৰ শক্তিশালী নেতৃত্বত ‘দুৰ্নীতিয়ে দেশ এৰিব লাগিব’ বুলি ভাবুকি দি ‘ভাল দিন আহি আছে’ বুলি আশ্বাস দিয়া প্ৰফেচনেল মায়াজালৰ যেন ছিটিকাতহে পৰিছিল ভাৰতীয় জনতা!‘সবকা সাথ, সৱকা বিকাশ’ৰ সপোন দেখুওৱা প্ৰশাসকজনক ৰাষ্ট্ৰ শাসনৰ চাবিকাঠি তুলি দিয়া জনতাই এতিয়া কথাবোৰ যেন তেনেদৰেই অনুধাৱন কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে। বিকাশ আহিব আহিব বুলি মানুহৰ ধৈৰ্যচ্যুতি ঘটিছে, বিকাশৰ কথা পতা ‘চায় পে চৰ্চা’ৰ সলনি ‘গাই-পে-চৰ্চা’ইহে সৰ্বত্ৰ ছানি ধৰিছে। আৰু এই পৰিবেশ সৃষ্টিত প্ৰতিৰোধ কৰাত কিয় বৰ্তমানৰ ৰাজনৈতিক নেতৃত্বই সৱলতা প্ৰদৰ্শন কৰিব পৰা নাই তাকে লৈও প্ৰশ্নৰ উদ্ৰেক ঘটিছে। বিকাশৰ আচল ৰাস্তাৰ পৰা দেশৰ মন-মগজুক বিপথে নিয়া সকলৰ প্ৰতি কোনো সঁকিয়নিও ‘বিকাশ পুৰুষ’ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ ‘মন-কী-বাত’টো গুঞ্জৰিত নোহোৱাটো সঁচাই উদ্বেগজনক কথাই নহয়নে?
(২)
এই প্ৰসংগতে আন এটা ঘটনাৰ কথা উল্লেখ কৰিব বিচাৰিছো। এঠাইত এজন অচিনাকি মানুহে এজন যুৱকক সুধিলে, ‘তোমাৰ নাম কি?’ যুৱকজনে মুখেৰে নামাতি লাহেকৈ পিঠিৰ বেগটোৰ পৰা বহী- কলম উলিয়ালে আৰু তাত লিখি দিলে ‘KAMAL’ বুলি। তেতিয়া মানুহজনৰ উচপিচনি আৰু বৃদ্ধিহে পালে আৰু সুধিলে, ‘সঁচাকৈ কোৱাচোন কমল নে কামাল?’ যুৱকজনে খচখচকৈ বহীখনত পুনৰ লিখিলে, ‘পাৰ্থক্যটোনো কি মহাশয়, উচ্ছাৰণৰহে!’ ব্যক্তিজন তাকে শুনি বেচি উত্তেজিত হোৱাহে দেখা গ’ল, ‘কেৱল উচ্ছাৰণৰ নহয়, ই তোমাৰ জাতি-ধৰ্ম বিচাৰ আদিৰ পৰিচয়ো দাঙি ধৰে!’ যুৱকজনে পুনৰ বহীত লিখিলে, ‘সেই বাবেইতো মহাশয়, মই মুখেৰে মাত মাতিবলৈকে এৰি দিছো! দেশৰ পৰিবেশ-পৰিস্থিতিহে যি! এতিয়া নিৰৱে লিখি দিওতেও দেখোন জগৰেহে লাগিল!’ এই কথা পঢ়ি ব্যক্তিজন দুগুনে উত্তেজিত হ’ল, ক’লে-‘তুমি কমল নহয়, কামালেই হব লাগিব মই নিশ্চিত!’ যুৱকজনে শান্ত ভাৱেৰে নিজৰ চোলাৰ দুটা বুটাম খুলিলে আৰু আঙুলিৰে টানি আনি বুকুত জিলিকি থকা লগুণ ডাল দেখুৱালে! তাকে দেখি ব্যক্তিজনৰ ধৈৰ্যৰ সীমা চিঙি গ’ল আৰু অশ্ৰাব্য বাক্যবানেৰে যুৱকজনক আক্ৰমণ কৰিবলৈ ধৰিলে। কাষৰ বাটৰুৱাই দেখিবলৈ পালে কেনেকৈ ‘চেকুলাৰ’ শব্দটো হঠাত এই ‘মোদীফাইড ইণ্ডিয়া’ত গালিলৈ পৰ্যবেক্ষিত হ’ল!
(৩)
ইয়াৰ মাজতে দিল্লীৰ ফাইভ ষ্টাৰ হোটেলৰ মেনুত থকা বীফ (Beef) আইটেম খোৱাৰ ক্ষেত্ৰত কি পৰিস্থিতি বিৰাজ কৰিছে তাৰো এক প্ৰতিবেদন অসমীয়া সাংবাদিক অৰুণাভ শইকীয়াৰ শক্তিশালী কলমত নিউজ-লণ্ড্ৰী.কমত প্ৰকাশ পাইছে। দেশৰ খাদ্যক লৈ ৰাজনীতিৰ আচহুৱা পৰিবেশত সাংবাদিকেও ‘চৰু-জমিন’ প্ৰতিবেদনৰ দৰে নতুন ধাৰা আৰম্ভ কৰিব লগাত পৰিছে! এই প্ৰতিবেদনৰ মতে গ্ৰাহক হিচাবে খাবলৈ গ’লে বীফ আইটেমৰ খোৱাৰ ক্ষেত্ৰত কোনো বাধা পোৱা নাযায়, মাত্ৰ তাত পৰিবেশন কৰা গো-মাংসৰ উতস বিদেশৰ পৰা আমদানিকৃত বুলি গ্ৰাহকক জানিবলৈ দিয়া হয়। ৱেগু (Wagyu), কোবে (Cobe) আদি জাতৰ গৰুৰ সুস্বাদ্য মঙহ জাপানৰ পৰা আৰু এংগুচ (Angus) জাতৰ আমেৰিকাৰ পৰা আমদানি কৰি পঞ্চতাৰকা হোটেলত পৰিবেশন কৰা বুলিও গ্ৰাহক হিচাবে যোৱা অৱস্থাত জানিব পাৰে। কিন্তু স্কটলেণ্ডৰ পৰা মহ (Buffalo) ৰ মঙহহে আমদানি কৰা হয়। আমেৰিকান কৃষি বিভাগ আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মঙহ কোম্পানীবোৰৰ বাবে মহ আৰু গো-মাংসৰ মাজত কোনো শব্দৰ (Terminological)ৰ ভিন্নতা নাই। দুয়ো প্ৰকাৰকে তেওঁলোকে বীফ বুলিয়েই কয়। আনহাতে সাংবাদিক হিচাবে পৰিচয় দি এই বিষয়ত জানিবলৈ বিচাৰিলে কোনো ৰেষ্টুৰেণ্টেই এই বিষয়ত কথা-বাৰ্তাত ভাগ লব নোখোজে। দেশৰ আমদানি আইনৰ আওতাত কোনো ধৰণৰ বীফৰে আমদানিত থকা প্ৰতিবন্ধতালৈ দৃষ্টি দিয়েই এনে স্থিতি গ্ৰহণ কৰা বুলিও অনুমান কৰিব পাৰি। তেনে অৱস্থাত এখন ৰেষ্টুৰেণ্টে তেওঁলোকে পৰিবেশন কৰা সকলো ‘বীফ’ ভাৰতীয় মহৰ মাংসহে বুলিও স্পষ্ট কৰি দিয়া বুলিও উল্লেখ কৰিছে।
জানিব পৰা মতে, ১৯৮৪চনৰ পৰাই এখন আইনৰ মতে দিল্লীত বীফ ৰখা, খোৱা বা পৰিবেশনত প্ৰতিবন্ধকতা আছে। ১৯৯৪চনৰ পৰা বিদেশৰ পৰা আমদানিকৃত বীফ পৰিবেশনো নিষিদ্ধ হৈ আছে। তাৰ বিপৰীতে পাঞ্জাৱ আৰু উত্তৰ-প্ৰদেশত টীনত অনা আমদানিকৃত বীফ পৰিবেশনত বাধা নাই! গতিকে আইনৰ ক্ষেত্ৰতো যে বিসংগতি আছে সেই কথাও স্পষ্ট হৈ পৰিছে। শেহতীয়াকৈ মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু হাৰিয়ানা চৰকাৰে নতুন আইন প্ৰণয়ন কৰা আৰু দাদ্ৰি তথা হিমাচলত হোৱা হত্যা, কাশ্মীৰত কাৰ্ফিউ আদি ঘটনাই বিষয়টোত মানুহৰ মনত শংকাৰ সৃষ্টি কৰিছে। এতিয়া মাংসৰ ক্ষেত্ৰত মন্তব্য কৰাৰ আগতে ‘ধৰ্মীয় অনুভূতি’ৰ প্ৰসংগহে প্ৰথমে অহাৰ পৰিস্থিতিও উদ্ভৱ হোৱাত সাৱধান হোৱাৰ কথা ৰেষ্টুৰেণ্ট এচোচিয়েছনেও প্ৰকাশ কৰিছে। ইয়াৰ বিপৰীতে কেৰেলা প্ৰদেশত ধৰ্ম-জাতি নিৰ্বিশেষে আশী শতাংশৰো অধিক লোকে বীফ খাদ্য হিচাবে গ্ৰহণ কৰে, আৰু দেশত হিন্দুত্ববাদীয়ে এই চৰকাৰে শাসন লোৱাৰ পাছতে, গো-মাংস ভক্ষণৰ বিৰোধী পৰিবেশ সৃষ্টিৰ প্ৰতিবাদত কেৰেলাত ৰাজহুৱাকৈ গো-মাংস খোৱা মেলাৰ প্ৰতিবাদী আয়োজনেও সংবাদ শিৰোনামা দখল কৰিছিল। সেয়ে কেৰেলা ভৱনক কেন্দ্ৰ কৰি ‘হোৱাক্স কল’ৰ ঘটনাও যে এক বিশাল পৰিকল্পনাৰ অংশ সেয়া বুজিব পাৰিয়েই!
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰখনৰ যে ‘নীতিগত’ ভাৱে এই খাদ্যৰ বিচাৰ তথা হস্তক্ষেপৰ পৰিবেশ সৃষ্টি কৰা সকলৰ সৈতে ভাৱনা একেই সেই কথাও নতুনকৈ পোহৰলৈ আহিছে। আফ্ৰিকাৰ দেশ সমূহৰ মুৰব্বী সকলৰ সৈতে এই সপ্তাহতে দিল্লীত অনুষ্ঠিত হোৱা শীৰ্ষ সন্মিলনৰ মেনুৰ সন্দৰ্ভত প্ৰকাশিত বাতৰিয়েই তাৰ প্ৰমাণ। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আয়োজনৰ যিকোনো আয়োজনৰে কণ্টিনেণ্টেল মেনুত স্বাভাৱিকতেই বীফ আৰু গাহৰি মঙহৰ ব্যঞ্জন থাকেই। কিন্তু এইবাৰ বীফ আৰু গাহৰি মঙহ এই শীৰ্ষ সন্মিলনত পৰিবেশিত খাদ্য তালিকাৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছে আৰু তাৰ ঠাইত গুজৰাটী ঠালি তথা ব্যঞ্জনেহে স্থান লাভ কৰাৰ বাতৰিও ৰাষ্ট্ৰীয় কাকততে প্ৰকাশ পাইছে। চৰকাৰ চলোৱা সকলৰ মনোভাৱৰ এনে প্ৰদৰ্শনে এই অপশক্তি কিছুমানকহে প্ৰেৰণা নিদিবনে, সেয়াও এক প্ৰশ্ন হৈ পৰিছে।
(৪)
সিফালে নিৰামিষ ভোজীৰ প্ৰ’টিনৰ মূল আধাৰ দালিৰ দাম প্ৰতি কেজিত ২০০টকাতকৈ অধিক হোৱালৈ চাই দালি-ভাতো এতিয়া সপোন হোৱাৰ অৱস্থাত উপনীত হৈছেগৈ। এই পৰিৱেশত ইজনে সিজনক কিহেৰে ভাত খালে বুলি সহজাত প্ৰশ্নটোও এক বিড়ম্বনালৈ পৰিণত হবলৈ ধৰিছে? ইছলামধৰ্মী বন্ধু এজনক সেই কথা সুধিলেও জগৰ, বোলে গো-মাংস ভক্ষণ কৰিছে নেকি সেই কথাহে সুধিছো বুলি ভাবিব! আন বন্ধু সকলক সুধিলেও জগৰ, বোলে দালি খাইছে নেকি, তাৰে তাৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থাৰ অনুমান লগাব বিচাৰিছো বুলি ভাবিব! সঁচাই সলনি হৈছে সময়, সময়ৰ সৈতে সলনি হৈছে চিন্তাৰ গতিধাৰাও। সেয়ে ৰাইজে কথাবোৰ ফঁহিয়াই চাই, কাৰো কল্যাণ সাধিব নোৱাৰা এনে বিতৰ্কৰ পৰা দেশৰ মন-মগজুক আঁতৰাই পুনৰ সুসংহত বিকাশৰ কথালৈ আনিবলৈ চেষ্টা কৰিব লাগিব। ৰাইজৰ মাজত এই চেতনা জাগ্ৰত হলেই ৰাজনৈতিক নেতৃত্বও যে বিকাশমুখী হবলৈ বাধ্য হবই, সেই কথাও নিশ্চিত।
No comments:
Post a Comment