পৰীক্ষাৰ মূল্যাংকন পদ্ধতিৰ পৰ্যালোচনা কৰক
লীলাকান্ত পায়েং
লীলাকান্ত পায়েং
আমি সদায়ে শুনিবলৈ পোৱা কথা এষাৰ যে আমাৰ স্কুল-কলেজৰ চাৰ-বাইদেউ সকল নম্বৰ দিবলৈ টান পায়, যেন নিজৰ পকেটৰ পৰা উলিয়াইহে নম্বৰ দিছে। কথাটো ইমানো মিছা নহয়। দশম, দ্বাদশ বা স্নাতক সমাপ্ত কৰি বহুত ছাত্র-ছাত্রীয়ে বাহিৰৰ ৰাজ্যৰ আগশাৰীৰ শিক্ষানুষ্ঠানবোৰত পঢ়াৰ সপোন দেখে, কিন্তু আমাৰ অসমৰ পৰীক্ষাৰ মূল্যাংকন পদ্বতিয়ে কিছু হলেও বাধা বিঘনি সৃষ্টি কৰি অহা বুলি ৰাইজে প্ৰত্যক্ষ কৰিছে।
এইয়া নতুন অভিযোগ নহয়। অসমত সুখ্যাতিৰে আনকি শীৰ্ষ স্থান লাভ কৰি পাছ কৰাৰ পাছতো অসমৰ বাহিৰত পঢ়াৰ সুযোগ আমাৰ লৰা-ছোৱালীয়ে নোপোৱাৰ অভিযোগে এইবাৰে সংবাদ শিৰোনামা লাভ কৰিছে। দিল্লীৰ আগশাৰীৰ কলেজৰ কাট-অফ মাৰ্কলৈ চাই বহুতেই হুমুনিয়াহ কাঢ়িব লগা বুলিও বাতৰি কাকতত প্ৰকাশ পাইছে।
ছাত্র-ছাত্রীৰ প্ৰতিটো পৰীক্ষাৰ ফলাফলে তেওঁলোকৰ ভবিষ্যতে শৈক্ষিক কেৰিয়াৰ গঢ়াত বহুতখিনি ভূমিকা লয়। অসমত টেটৰ চাকৰিৰ ক্ষেত্রতো ইয়াৰ গুৰুত্ব দিয়াতো অতিশয় ইতিবাচক কতা হৈছে। তাৰ বাহিৰেও উচ্চ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত চীট পাবৰ বাবেই নম্বৰৰ শতাংশৰ পৰিমানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব লগা হয়।
অসমৰ ল'ৰা-ছোৱালীক অলপ নম্বৰ বেছি দিলে বহুত মহামান্য শিক্ষক-অধ্যাপক সকলে ভাবি লয় যে তেওঁলোক প্রয়োজনতকৈ বেছি নম্বৰ দিছে! এই কথা হাইস্কুলৰ পৰা স্নাতকোত্তৰ পৰ্যন্তই প্ৰযোজ্য। কিন্তু যেতিয়া অসমৰ বাহিৰলৈ পঢ়িবলৈ যোৱা যায়, তেতিয়া আচলতে তেওঁলোকে এই মানসিকতাৰে কৰা মূল্যাংকনে বহুত বেছি প্ৰভাৱিত কৰে শিক্ষাৰ্থীৰ কেৰিয়াৰ গঢ়াত। সর্বভাৰতীয় তুলনাত অসমৰ ছাত্র-ছাত্রীক প্ৰাদেশিক শিক্ষাবৰ্ডত কম নম্বৰ দিয়াটোৱেই যেন স্বাভাৱিক পৰম্পৰা। এই মানসিকতাৰ পৰা আনকি কাৰিকৰী বা পেশাদাৰী শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান সমূহৰ শিক্ষক সমাজো যেন মুক্ত নহয়। হলেও তেনে সংখঅয়া তেনেই নগন্য। ইয়াৰ ফলত দেশৰ শীর্ষস্থানীয় শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত অসমৰ লৰা-ছোৱালীয়ে নাম ভর্তিৰ সুযোগ নেপায়। তেনেই দাৰিদ্র সীমাৰেখাৰ তলত বসবাস কৰা জনসংখ্যা অসমত বহু বেছি। গতিকে বহুতৰ দৰে সকলো ল'ৰা-ছোৱালীৰ আর্থিক অৱস্থা ইমানো ভাল নহয় যে বৃহৎ অংকৰ ধন দি ব্যাক্তিগত প্রতিস্থানবোৰত নাম ভর্তি কৰিব।
কিন্ত আজিৰ যুগত আন ৰাজ্যৰ তুলনাত ফেৰ মাৰিব পৰাকৈ আমাৰ পৰীক্ষাৰ মুল্যাংকন পদ্বতিৰ পৰিৱর্তনৰ প্রয়োজনীয়তা আছে, ইয়াৰ বাবে শিক্ষক সংস্থাবোৰে আৰু শিক্ষা বিভাগে বিষয়টোৰ পৰ্যালোচনা কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে। যদিও আমি পঢ়ি অহা সময়তকৈ আজিকালি নম্বৰ বেছিকৈ পোৱা পৰিলক্ষিত হৈছে, তথাপি যদিও যিটো হাৰত ইয়াৰ সা-সলনি হোৱা উচিত আছিল এয়া হোৱা নাই।
অতি আচৰিত হলেও সত্য যে চিবিএচই(CBSE)অন্তর্গত উত্তীর্ণ হোৱা ছাত্র-ছাত্রীয়ে পোৱা নম্বৰৰ শতাংশ চেবা(SEBA)ৰ মেট্রিক বা উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰীক্ষাৰ ছাত্র-ছাত্রীৰ পোৱা নম্বৰৰ শতাংশ তুলনামূলক ভাৱে অতি বেছি। এইবাৰ অৱশ্যে শীৰ্ষস্থান প্ৰাপ্ত সকলে প্ৰায় পাঁচ শতাংশৰ ভিতৰতে এই উচ্চ সীমাৰ মাজত পাৰ্থক্য আনিছে, তথাপি এই পাঁচ শতাংশৰ পাৰ্থক্যই দেশৰ শীৰ্ষতম কলেজত নাম লগোৱাৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰাচীৰ হৈ ঠিয় দিছে। বাকী মধ্যমীয়া বা নিম্ন মেধাৰ বুলি বিবেচনা কৰা সকলৰ কথা নকলোৱেই যেনিবা!
অকল দশম বা দ্বাদশ পৰীক্ষা বুলিয়েই নহয়, যি সকল লটৰা-ছোৱালীয়ে স্নাতক সমাপ্ত কৰি উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে বাহিৰলৈ পঢ়িবলৈ যায়, তেওঁলোকৰ ক্ষেত্রতো একেটা কথাই যেন প্ৰযোজ্য হৈছে। যিসকল কলেজ বা বিশ্ববিদ্যালয়ত অভ্যন্তৰীণ ভাৱে (INTERNAL)পৰীক্ষাৰ মূল্যাংকন পদ্বতিৰ ব্যৱস্থা আছে তাতে কিছুমানে অনুসুচিত-জাতি বা জনজাতিৰ শিক্ষাৰ্থীক বেছি নম্বৰ দিবলৈ টান পায় বুলিও অভিযোগ উঠে। কিয়নো তেওঁলোকৰ বাবে আৰক্ষণ পদ্ধতি আছেই বুলি এটি মানসিকতাই শিক্ষক সমাজৰ মন ক্ৰীড়া কৰি থাকে। গতিকে কম নম্বৰ হলেও চিন্তা নাই বুলিয়ে হৃদয়খুলি যেন তেওঁলোকে বাকী সকল শিক্ষাৰ্থীৰ সতে একে হাৰত নম্বৰ দিব নোৱাৰে। কিন্তু আৰক্ষণ পদ্ধতি আছে বুলিয়েই কম নম্বৰ দিয়াটো কোনোপধ্যেই যুক্তিসংগত কথা হব নোৱাৰে। এই মানসিকতাৰ সমস্যাৰটোৰ সমাধানৰ কি উপায় আছে, সেয়াও সচেতন সমাজেই চিন্তা কৰিব লাগিব।
মই নিজেও ব্যাক্তিগত ভাৱে এনে সমস্যাৰ মুখামুখি হব লগীয়া হৈছিল যেতিয়া মই চাৰি বছৰীয়া মীন বিজ্ঞানৰ স্নাতক সমাপ্ত কৰি সর্বভাৰতীয় প্ৰৱেশ পৰীক্ষা এটাত উত্তীর্ণ হৈ যেতিয়া নামভর্তিৰ বাবে দিল্লীলৈ গৈছিলো। তেতিয়া দেশৰ বিভিন্ন ৰাজ্যৰ ল'ৰা-ছোৱালীক লগ পাইছিলো। তেওঁলোকৰ নম্বৰৰ তুলনাত মোৰ নম্বৰৰ পৰিমান অতি বেয়া যেনেই আছিল। আনকি তাকে দেখি, বেলেগ ৰাজ্যৰ দুই-এজন ছাত্র-ছাত্রীয়ে আমাৰ পৰীক্ষাৰ মুল্যাংকন পদ্ধতিৰ বিষয়েও জানিবলৈ বিচাৰিছিল। তেতিয়া অলপ বেয়া আৰু লাজো লাগিছিল।
অসমৰ সুধী সমাজে বিষয়টো আলোচনা কৰি হাইস্কুলৰ পৰা স্নাতকোত্তৰ পৰ্যন্ত পৰীক্ষাৰ মূল্যাংকনৰ বিষয়টোত পদক্ষেপ লওক। যাতে ভৱিষ্যতে ৰাষ্ট্ৰীয় স্তৰৰ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানতো অসমৰ বুজন সংখ্যকে পঢ়াৰ সুবিধা পায় আৰু উন্নত কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ সুবিধা লাভ কৰে।
এইয়া নতুন অভিযোগ নহয়। অসমত সুখ্যাতিৰে আনকি শীৰ্ষ স্থান লাভ কৰি পাছ কৰাৰ পাছতো অসমৰ বাহিৰত পঢ়াৰ সুযোগ আমাৰ লৰা-ছোৱালীয়ে নোপোৱাৰ অভিযোগে এইবাৰে সংবাদ শিৰোনামা লাভ কৰিছে। দিল্লীৰ আগশাৰীৰ কলেজৰ কাট-অফ মাৰ্কলৈ চাই বহুতেই হুমুনিয়াহ কাঢ়িব লগা বুলিও বাতৰি কাকতত প্ৰকাশ পাইছে।
ছাত্র-ছাত্রীৰ প্ৰতিটো পৰীক্ষাৰ ফলাফলে তেওঁলোকৰ ভবিষ্যতে শৈক্ষিক কেৰিয়াৰ গঢ়াত বহুতখিনি ভূমিকা লয়। অসমত টেটৰ চাকৰিৰ ক্ষেত্রতো ইয়াৰ গুৰুত্ব দিয়াতো অতিশয় ইতিবাচক কতা হৈছে। তাৰ বাহিৰেও উচ্চ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত চীট পাবৰ বাবেই নম্বৰৰ শতাংশৰ পৰিমানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব লগা হয়।
অসমৰ ল'ৰা-ছোৱালীক অলপ নম্বৰ বেছি দিলে বহুত মহামান্য শিক্ষক-অধ্যাপক সকলে ভাবি লয় যে তেওঁলোক প্রয়োজনতকৈ বেছি নম্বৰ দিছে! এই কথা হাইস্কুলৰ পৰা স্নাতকোত্তৰ পৰ্যন্তই প্ৰযোজ্য। কিন্তু যেতিয়া অসমৰ বাহিৰলৈ পঢ়িবলৈ যোৱা যায়, তেতিয়া আচলতে তেওঁলোকে এই মানসিকতাৰে কৰা মূল্যাংকনে বহুত বেছি প্ৰভাৱিত কৰে শিক্ষাৰ্থীৰ কেৰিয়াৰ গঢ়াত। সর্বভাৰতীয় তুলনাত অসমৰ ছাত্র-ছাত্রীক প্ৰাদেশিক শিক্ষাবৰ্ডত কম নম্বৰ দিয়াটোৱেই যেন স্বাভাৱিক পৰম্পৰা। এই মানসিকতাৰ পৰা আনকি কাৰিকৰী বা পেশাদাৰী শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান সমূহৰ শিক্ষক সমাজো যেন মুক্ত নহয়। হলেও তেনে সংখঅয়া তেনেই নগন্য। ইয়াৰ ফলত দেশৰ শীর্ষস্থানীয় শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত অসমৰ লৰা-ছোৱালীয়ে নাম ভর্তিৰ সুযোগ নেপায়। তেনেই দাৰিদ্র সীমাৰেখাৰ তলত বসবাস কৰা জনসংখ্যা অসমত বহু বেছি। গতিকে বহুতৰ দৰে সকলো ল'ৰা-ছোৱালীৰ আর্থিক অৱস্থা ইমানো ভাল নহয় যে বৃহৎ অংকৰ ধন দি ব্যাক্তিগত প্রতিস্থানবোৰত নাম ভর্তি কৰিব।
কিন্ত আজিৰ যুগত আন ৰাজ্যৰ তুলনাত ফেৰ মাৰিব পৰাকৈ আমাৰ পৰীক্ষাৰ মুল্যাংকন পদ্বতিৰ পৰিৱর্তনৰ প্রয়োজনীয়তা আছে, ইয়াৰ বাবে শিক্ষক সংস্থাবোৰে আৰু শিক্ষা বিভাগে বিষয়টোৰ পৰ্যালোচনা কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে। যদিও আমি পঢ়ি অহা সময়তকৈ আজিকালি নম্বৰ বেছিকৈ পোৱা পৰিলক্ষিত হৈছে, তথাপি যদিও যিটো হাৰত ইয়াৰ সা-সলনি হোৱা উচিত আছিল এয়া হোৱা নাই।
অতি আচৰিত হলেও সত্য যে চিবিএচই(CBSE)অন্তর্গত উত্তীর্ণ হোৱা ছাত্র-ছাত্রীয়ে পোৱা নম্বৰৰ শতাংশ চেবা(SEBA)ৰ মেট্রিক বা উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰীক্ষাৰ ছাত্র-ছাত্রীৰ পোৱা নম্বৰৰ শতাংশ তুলনামূলক ভাৱে অতি বেছি। এইবাৰ অৱশ্যে শীৰ্ষস্থান প্ৰাপ্ত সকলে প্ৰায় পাঁচ শতাংশৰ ভিতৰতে এই উচ্চ সীমাৰ মাজত পাৰ্থক্য আনিছে, তথাপি এই পাঁচ শতাংশৰ পাৰ্থক্যই দেশৰ শীৰ্ষতম কলেজত নাম লগোৱাৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰাচীৰ হৈ ঠিয় দিছে। বাকী মধ্যমীয়া বা নিম্ন মেধাৰ বুলি বিবেচনা কৰা সকলৰ কথা নকলোৱেই যেনিবা!
অকল দশম বা দ্বাদশ পৰীক্ষা বুলিয়েই নহয়, যি সকল লটৰা-ছোৱালীয়ে স্নাতক সমাপ্ত কৰি উচ্চ শিক্ষাৰ বাবে বাহিৰলৈ পঢ়িবলৈ যায়, তেওঁলোকৰ ক্ষেত্রতো একেটা কথাই যেন প্ৰযোজ্য হৈছে। যিসকল কলেজ বা বিশ্ববিদ্যালয়ত অভ্যন্তৰীণ ভাৱে (INTERNAL)পৰীক্ষাৰ মূল্যাংকন পদ্বতিৰ ব্যৱস্থা আছে তাতে কিছুমানে অনুসুচিত-জাতি বা জনজাতিৰ শিক্ষাৰ্থীক বেছি নম্বৰ দিবলৈ টান পায় বুলিও অভিযোগ উঠে। কিয়নো তেওঁলোকৰ বাবে আৰক্ষণ পদ্ধতি আছেই বুলি এটি মানসিকতাই শিক্ষক সমাজৰ মন ক্ৰীড়া কৰি থাকে। গতিকে কম নম্বৰ হলেও চিন্তা নাই বুলিয়ে হৃদয়খুলি যেন তেওঁলোকে বাকী সকল শিক্ষাৰ্থীৰ সতে একে হাৰত নম্বৰ দিব নোৱাৰে। কিন্তু আৰক্ষণ পদ্ধতি আছে বুলিয়েই কম নম্বৰ দিয়াটো কোনোপধ্যেই যুক্তিসংগত কথা হব নোৱাৰে। এই মানসিকতাৰ সমস্যাৰটোৰ সমাধানৰ কি উপায় আছে, সেয়াও সচেতন সমাজেই চিন্তা কৰিব লাগিব।
মই নিজেও ব্যাক্তিগত ভাৱে এনে সমস্যাৰ মুখামুখি হব লগীয়া হৈছিল যেতিয়া মই চাৰি বছৰীয়া মীন বিজ্ঞানৰ স্নাতক সমাপ্ত কৰি সর্বভাৰতীয় প্ৰৱেশ পৰীক্ষা এটাত উত্তীর্ণ হৈ যেতিয়া নামভর্তিৰ বাবে দিল্লীলৈ গৈছিলো। তেতিয়া দেশৰ বিভিন্ন ৰাজ্যৰ ল'ৰা-ছোৱালীক লগ পাইছিলো। তেওঁলোকৰ নম্বৰৰ তুলনাত মোৰ নম্বৰৰ পৰিমান অতি বেয়া যেনেই আছিল। আনকি তাকে দেখি, বেলেগ ৰাজ্যৰ দুই-এজন ছাত্র-ছাত্রীয়ে আমাৰ পৰীক্ষাৰ মুল্যাংকন পদ্ধতিৰ বিষয়েও জানিবলৈ বিচাৰিছিল। তেতিয়া অলপ বেয়া আৰু লাজো লাগিছিল।
অসমৰ সুধী সমাজে বিষয়টো আলোচনা কৰি হাইস্কুলৰ পৰা স্নাতকোত্তৰ পৰ্যন্ত পৰীক্ষাৰ মূল্যাংকনৰ বিষয়টোত পদক্ষেপ লওক। যাতে ভৱিষ্যতে ৰাষ্ট্ৰীয় স্তৰৰ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানতো অসমৰ বুজন সংখ্যকে পঢ়াৰ সুবিধা পায় আৰু উন্নত কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ সুবিধা লাভ কৰে।
লখিমপুৰ নিবাসী লেখকৰ ফোনঃ৮০১১৭৭৮০৩৮
No comments:
Post a Comment